دیپ‌سیک ؛ هوش مصنوعی ارزان و پرقدرت چینی

مقدمه

در دنیای رو‌به‌رشد هوش مصنوعی، هرروز خبر تازه‌ای به گوش می‌رسد که گاه می‌تواند معادلات این حوزه را از اساس تغییر دهد. تا پیش از این، شاید خیلی‌ها تصور می‌کردند قدرت واقعی تنها در دستان شرکت‌های آمریکایی مثل OpenAI، گوگل و متا باشد؛ اما طی مدت کوتاهی، استارتاپ چینی دیپ‌سیک (DeepSeek) توانست نگاه جهانی را به خود خیره کند. بسیاری می‌پرسند “دیپ سیک چیست؟” و اینکه این مدل چینی چطور چنین تکانی در بازار سهام و اقتصاد دیجیتال ایجاد کرده است. از ریزش بزرگ‌ترین سهام‌های فناوری تا ثبت رکوردهای دانلود در اپ‌استور، همگی نشان می‌دهد که دیپ‌سیک حرف‌های زیادی برای گفتن دارد.

موضوع زمانی جالب‌تر شد که اعلام شد دیپ‌سیک توانسته در اپ‌استور بیش از ۵۱ کشور، در صدر پردانلودترین اپلیکیشن‌های رایگان قرار بگیرد و این پرسش را داغ کند که “آیا دیپ سیک نسبت به رقبا عالی است؟” و یا “دیپ سیک بهتر است یا چت جی پی تی “. افزون بر این، خبرهایی مبنی بر استفاده دیپ‌سیک از تراشه‌های هوش مصنوعی Ascend 910C شرکت هواوی و نیز تراشه‌های H800 انویدیا، باعث شد گمانه‌زنی‌ها درباره محدودیت‌های سخت‌افزاری چین به شدت زیر سؤال برود.

زمینه‌ی شکل‌گیری دیپ‌سیک

برای شروع بحث، بد نیست بدانیم که دیپ‌سیک در اواخر سال ۲۰۲۳ در شهر ژجیانگ تأسیس شد. مؤسس این شرکت، لیانگ ون‌فنگ، فارغ‌التحصیل رشته علوم کامپیوتر و دارای سابقه فعالیت در حوزه مالی بود. او پیش از اعمال تحریم‌های آمریکا علیه صادرات تراشه به چین، توانسته بود تعداد زیادی GPU از برند انویدیا تهیه کند. بخشی از موفقیت دیپ‌سیک هم مدیون همین تصمیم به‌موقع برای خرید GPU‌های نسبتاً پیشرفته بود.

دیپ‌سیک از دل یک صندوق سرمایه‌گذاری پوشش ریسک با نام های‌فلایر (High-Flyer) بیرون آمد. اگرچه در ابتدا چندان شناخته‌شده نبود، اما با معرفی مدل‌های مبتنی بر معماری Transformer و یادگیری تقویتی چندمرحله‌ای، توانست قدم‌های بزرگ‌تری از رقبای چینی خود بردارد. شاید در نگاه اول، کسانی که “چگونه از دیپ سیک استفاده کنم؟” را جست‌وجو می‌کردند، تصور نمی‌کردند که این ابزار بتواند در مدت کوتاهی، دست بالایی در رقابت با مدل‌های آمریکایی داشته باشد.

به‌هم خوردن معادلات بازار با عرضه‌ی هوش مصنوعی دیپ‌سیک

هم‌زمان با معرفی مدل‌های DeepSeek-V3 و DeepSeek-R1، جامعه جهانی شاهد سقوط سنگین سهام شرکت‌های بزرگ فناوری بود. به‌خصوص انویدیا با افت ۱۷ درصدی ارزش سهام در یک روز، بیش از ۵۹۳ میلیارد دلار از ارزش بازاری خود را از دست داد. این کاهش بزرگ‌ترین زیان روزانه تاریخ وال‌استریت تلقی می‌شود. عده‌ای از تحلیل‌گران عقیده دارند که بخش عمده‌ای از این نوسان بازار، به ترس از دست رفتن مزیتِ انحصاری آمریکایی‌ها در حوزه هوش مصنوعی مربوط می‌شود؛ چرا که دیپ‌سیک با رویکرد کم‌هزینه نشان داد ساخت مدل‌های زبانی بزرگ، الزماً نیازمند بودجه‌های میلیارد دلاری نیست.

این سقوط ارزش سهام، زنجیروار به شرکت‌های دیگری نظیر مایکروسافت، گوگل (آلفابت) و حتی تسلا هم سرایت کرد و باعث شد شاهد فروش گسترده سهام فناوری در بسیاری از بازارهای جهانی باشیم. برخی آن را حاصل موجی از نگرانی می‌دانستند که موفقیت دیپ‌سیک برانگیخته بود و برخی دیگر معتقد بودند که بازار به‌طور کلی دچار یک اصلاح شده است. اما هرچه بود، دیپ‌سیک و این پرسش “آیا دیپ سیک نسبت به رقبا عالی است؟” تیتر یک بسیاری از رسانه‌ها شد.

معماری دیپ‌سیک و راز کاهش هزینه‌ها

شاید بزرگ‌ترین ادعای دیپ‌سیک، دستیابی به توان محاسباتی بالا با هزینه‌ای بسیار کمتر از مدل‌های آمریکایی باشد. این شرکت مدعی است که مدل DeepSeek V3 را تنها با صرف حدود ۵.۵۸ میلیون دلار آموزش داده، درحالی‌که رقبای غربی برای مدل‌های مشابه (مثلاً OpenAI با مدل GPT-4 یا o1) هزینه‌های چند صد میلیون دلاری تا حتی نزدیک به یک میلیارد دلار گزارش کرده‌اند.

طبق اسناد و گزارش‌های منتشرشده، دیپ‌سیک از معماری موسوم به Mixture of Experts (MoE) در توسعه مدل‌های خود بهره می‌گیرد. یعنی ساختار مدل به‌گونه‌ای است که از بین صدها یا هزاران زیرمدل (اصطلاحاً متخصص)، فقط تعداد مورد نیاز برای هر پرسش فعال می‌شوند. در نتیجه، مصرف منابع محاسباتی به شکل مؤثری کاهش می‌یابد. در مدل DeepSeek V3 که ۶۷۱ میلیارد پارامتر دارد، تنها ۳۷ میلیارد پارامتر برای هر کوئری فعال می‌شود.

علاوه بر این، روش خودآموزی پویا یا یادگیری تقویتی چندمرحله‌ای (Multi-stage Reinforcement Learning) هم به کمک دیپ‌سیک آمده تا حین آموزش، مدل بتواند به شکل پویا با داده‌های جدید سازگار شود. در برخی گزارش‌ها آمده که این شرکت از مجموعه‌ای از ۱۰٬۰۰۰ تراشه A100 و همچنین تراشه‌های H800 انویدیا بهره می‌برد. اما نکته جالب‌تر اینجاست که برای استنتاج (Inference)، دیپ‌سیک از تراشه Ascend 910C هواوی استفاده می‌کند که ظاهراً عملکرد پایین‌تری نسبت به همتایان آمریکایی دارد، اما به دلیل نوآوری‌های نرم‌افزاری به‌خوبی می‌تواند از پس درخواست‌های کاربران برآید.

مدل DeepSeek-R1؛ برگ برنده چینی‌ها

دیپ‌سیک در ژانویه ۲۰۲۵ (حدود یک سال پس از معرفی V3)، مدل پیشرفته‌تر DeepSeek-R1 را رونمایی کرد که به ادعای شرکت، از معماری V3 بهره می‌گیرد ولی در کنار آن با یادگیری تقویتی و تنظیم دقیق نظارت‌شده (SFT) ترکیب شده است. این مدل در حوزه‌های مختلف از جمله حل مسائل ریاضی سطح بالا، کدنویسی و استدلال زنجیره‌ای، نتایج قابل‌توجهی به دست آورده و حتی در بنچمارک‌هایی مثل AIME و Codeforces با مدل o1 شرکت OpenAI برابری کرده یا در برخی سناریوها از آن پیشی گرفته است.

همین موضوع موجب شد در وب‌سایت‌هایی مثل Hugging Face، بسیاری از محققان و توسعه‌دهندگان، به سراغ کدها و وزن‌های مدل دیپ‌سیک بروند و با نام‌های مختلف از آنها استفاده کنند. اجازه دسترسی رایگان و متن‌باز بودن دیپ‌سیک باعث شده که استقبال گسترده‌ای از آن شود. جالب اینجاست که برخی تحقیقات مستقل، هزینه استقرار و اجرای DeepSeek-R1 را تا ۹۰ درصد کمتر از مدل‌های رقیب غربی اعلام کرده‌اند.

پاسخ به پرسش‌های رایج درباره دیپ‌سیک

تا اینجا ممکن است چند پرسش کلیدی در ذهن شکل گرفته باشد؛ از جمله “دیپ سیک چیست؟”، “دیپ سیک بهتر است یا چت جی پی تی “، “چگونه از دیپ سیک استفاده کنم؟” و مهم‌تر از همه اینکه “آیا دیپ سیک نسبت به رقبا عالی است؟”. پیش از مقایسه جزئی‌تر این مدل‌ها، بیایید ببینیم چرا اساساً چینی‌ها توانستند چنین تأثیری بر بازار داشته باشند.

1. رایگان و متن‌باز بودن: برخلاف چت‌جی‌پی‌تی که کاربر یا باید اشتراک چت جی‌پی‌تی پلاس بخرد یا از نسخه‌های محدود رایگان استفاده کند، دیپ‌سیک در اکثر موارد به‌صورت آزاد و متن‌باز ارائه می‌شود. این موضوع خصوصاً برای توسعه‌دهندگانی که به دنبال سفارشی‌سازی مدل هستند، بسیار جذاب است.
2. هزینه کمتر و سرعت بالاتر: هرچند برخی متخصصان مثل نیتن لمبرت درباره ارقام رسمی اعلام‌شده تردید دارند، اما باز هم شواهد نشان می‌دهد که دیپ‌سیک حتی در بدبینانه‌ترین حالت، توانسته با هزینه بسیار پایین‌تری به راندمان بالا دست یابد.
3. تحریم‌ها و نوآوری اجباری: ممکن است تحریم‌های آمریکا در زمینه تراشه، در ابتدا دست چینی‌ها را ببندد، اما همین محدودیت ظاهری باعث ابداع روش‌های جدید در بحث بهینه‌سازی شده است. دیپ‌سیک نشان می‌دهد که تمرکز بر معماری‌های سبک‌تر و هوشمندانه، می‌تواند بر کمبود سخت‌افزار چیره شود.
4. استفاده از داده‌های مصنوعی (Synthetic Data): دیپ‌سیک در برخی پژوهش‌ها اعلام کرده که برای آموزش مدل‌هایش، بخشی از داده‌ها را به‌صورت مصنوعی تولید کرده است. این کار علاوه‌بر کاهش هزینه جمع‌آوری و پاکسازی داده، حریم خصوصی را هم بهتر رعایت می‌کند.

مقایسه دیپ‌سیک و ChatGPT در یک نگاه

حالا اگر بخواهیم خلاصه‌ای از مقایسه این دو غول هوش مصنوعی را ارائه کنیم، می‌توانیم جدولی کوتاه داشته باشیم که معیارهای اصلی را بسنجد. البته پاسخ قطعی به “دیپ سیک بهتر است یا چت جی پی تی “ بستگی به نیاز شما دارد؛ بااین‌حال، یک نمای کلی می‌تواند دیدگاه مناسبی ارائه کند.

معیار	دیپ‌سیک (DeepSeek)	چت‌جی‌پی‌تی (ChatGPT)
پلتفرم	متن‌باز (اکثر نسخه‌ها)، رایگان، با امکان دانلود یا استفاده وب/موبایل	معمولاً ارائه خدمات پولی (ChatGPT plus)، با نسخه رایگان محدود
معماری	Mixture of Experts (MoE) با ۶۷۱ میلیارد پارامتر (و تنها ۳۷ میلیارد پارامتر فعال در هر پرسش)	Transformer بزرگ (مثلاً GPT-4 یا مدل o1)، آموزش با دیتاست‌های بسیار وسیع
هزینه آموزش مدل	ادعای هزینه بین ۵ تا ۶ میلیون دلار (برخی متخصصان تا ۵۰۰ میلیون دلار تخمین می‌زنند)	بیش از ۱۰۰ میلیون دلار برای GPT-4، تا میلیاردها دلار در برخی تخمین‌ها
سرعت پردازش	امکان استنتاج روی تراشه Ascend 910C هواوی، سرعت مناسب اما گاهی کندتر از نسخه‌های پیشرفته انویدیا	معمولاً سریع، بسته به زیرساخت Microsoft Azure
توانایی زبان فارسی	ادعای پشتیبانی خوب؛ در حال رشد و بهبود مداوم	عملاً تثبیت‌شده‌تر در فارسی، ولی گاه محدودیت‌های محتوایی دارد
کاربرد	معاملات پرتکرار، تحلیل داده‌های کلان، پیش‌بینی مالی، کارهای پژوهشی، رفع نیازهای زبانی روزمره	تمرکز بر تولید متن روان و خلاقانه، مکالمات چندمرحله‌ای، کاربردهای گسترده آموزشی و تجاری
سطح بهینگی در استدلال	نسخه R1 با یادگیری تقویتی چندمرحله‌ای؛ در ریاضیات و کدنویسی عملکرد چشمگیر	نسخه‌های جدیدتر (مانند o1) از استدلال زنجیره‌ای استفاده می‌کنند؛ در خلاقیت زبانی قوی‌تر
رابط کاربری	قابل دسترسی از طریق نسخه وب، اپلیکیشن موبایل و گیت‌هاب (برای کاربران فنی)	دارای رابط وب کاربرپسند و API پولی، بدون نیاز به دانش عمیق فنی

چگونه از دیپ سیک استفاده کنم؟

شاید بخواهید بدانید “چگونه از دیپ سیک استفاده کنم؟” و اینکه اصلاً آیا امکان دسترسی آزادانه وجود دارد؟ خوشبختانه، دیپ‌سیک به دو روش اصلی در دسترس قرار گرفته است:

1. نسخه وب و اپلیکیشن: دیپ‌سیک شبیه یک چت‌بات عمل می‌کند که می‌توانید از طریق وب‌سایت رسمی یا اپلیکیشن‌های موبایل (اندروید و iOS) به آن دسترسی پیدا کنید. برتری اصلی این روش در سادگی است و نیازی به دانش فنی عمیق ندارد. طبق ادعای سازندگان، این چت‌بات محدودیت زیادی از نظر تحریم ندارد و حتی با آی‌پی عادی ایران هم قابل دسترسی است.  لینک ورود به وبسایت دیپ‌سیک DeepSeek
2. دانلود مدل و اجرای محلی: برای افرادی که مایلند کنترل کامل بر داده‌های خود داشته باشند یا می‌خواهند مدل را سفارشی‌سازی کنند، امکان دانلود وزن‌های مدل و استفاده از آن در محیط لوکال فراهم شده است. این کار البته نیازمند سخت‌افزار قدرتمند (مثلاً GPUهای قابل توجه) و آشنایی با ابزارهایی مثل PyTorch است. مستندات رسمی دیپ‌سیک در وب‌سایت یا ریپازیتوری‌های گیت‌هاب در دسترس است و در آن توضیح داده شده چطور می‌توانید مدل را برای پروژه‌های اختصاصی خود آموزش مجدد یا حداقل Fine-tune کنید.

در هردو روش، می‌توانید از امکاناتی مانند «DeepThink» (قابلیت تحلیل عمیق‌تر بر پایه مدل R1) و «آپلود فایل» استفاده کنید. نسخه وب، رابطی شبیه ChatGPT دارد که سوالات را در قالب محاوره از شما می‌گیرد و پاسخی فارسی یا انگلیسی تحویل می‌دهد.

دیپ‌سیک و تأثیر بر بورس جهانی

یکی از جالب‌ترین بخش‌های ماجرای دیپ‌سیک، واکنش شدیدی بود که بازار سهام جهانی به خبر معرفی رایگان مدل این استارتاپ نشان داد. در ابتدای هفته‌ای که گذشت (اواخر ژانویه تا اوایل فوریه ۲۰۲۵)، سهام انویدیا ۱۷ درصد سقوط کرد، مایکروسافت ۲٫۱ درصد افت داشت و آلفابت هم با ریزش ۴٫۲ درصدی مواجه شد. در اروپا نیز سهام شرکت‌های بزرگ تکنولوژی مانند ASML و Infineon افت چشمگیری را تجربه کردند.

گفته می‌شود معرفی مدل دیپ‌سیک، باعث شده تا سرمایه‌گذاران در ارزش‌گذاری‌های نجومی شرکت‌های آمریکایی تردید کنند و این هراس به جانشان بیفتد که مبادا «ابرقدرتی هوش مصنوعی» دیگر در انحصار آمریکا و هم‌پیمانانش نباشد. حتی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، در اظهارنظری آن را «هشداری برای صنایع آمریکا» خواند و گفت که نباید از پیشرفت سریع چینی‌ها در این حوزه غافل شد.

برخی معتقدند که این اصلاح بازار، موقتی خواهد بود و دوباره شرکت‌های بزرگ به مسیر صعودی خود بازمی‌گردند. درعین‌حال، عده‌ای دیگر می‌گویند دیپ‌سیک نمادی از یک تغییر عمیق‌تر است: عبور از عصر مدل‌های پرهزینه و سنگین به مدل‌های سبک‌تر، متن‌باز و مبتنی بر معماری‌های بهینه. اگر این دیدگاه درست باشد، واقعاً می‌توان گفت “آیا دیپ سیک نسبت به رقبا عالی است؟” پاسخ حداقل در بخش هزینه، مثبت خواهد بود.

ابهامات درباره هزینه واقعی دیپ‌سیک

با همه این‌ها، هنوز هم درباره‌ی واقعی بودن هزینه‌های پایین اعلام‌شده از سوی دیپ‌سیک، شک و تردیدهایی وجود دارد. نیتن لمبرت، متخصص یادگیری ماشینی، تخمین می‌زند که اگر هزینه حقوق محققان، برق و زیرساخت‌های دیگر در نظر گرفته شود، هزینه سالانه اجرای دیپ‌سیک احتمالاً بین ۵۰۰ میلیون تا بیش از ۱ میلیارد دلار باشد؛ نه ۵ یا ۶ میلیون دلار.

از طرف دیگر، پژوهشگرانی هم هستند که تلاش کرده‌اند مدل‌های مینیاتوری دیپ‌سیک را با بودجه‌های بسیار کم بازتولید کنند. تیمی در دانشگاه کالیفرنیا برکلی مدعی‌اند که نسخه کوچکی از مدل DeepSeek-R1-Zero را با یادگیری تقویتی در بازی Countdown، پیاده‌سازی کرده‌اند و موفق شده‌اند الگوریتم خودبازبینی را در مقیاس کم تکرار کنند.

این موضوع نشان می‌دهد اگرچه ممکن است هزینه‌های ادعایی دیپ‌سیک در مقیاس بزرگ تا حدی خوش‌بینانه باشد، اما در کل، اصول معماری و راهکارهای این استارتاپ برای کم‌هزینه کردن فرایند توسعه و استنتاج، چشم‌گیر است.

سهم هواوی در قدرت پردازشی دیپ‌سیک

اخبار اخیر حاکی از آن است که نسخه‌های جدید مدل دیپ‌سیک، برای استنتاج از تراشه Ascend 910C هواوی بهره می‌برند. Ascend 910C به‌خودیِ‌خود در آموزش مدل‌های عظیم ممکن است ضعیف‌تر از تراشه‌های انویدیا باشد، اما ظاهراً برای فاز inference به اندازه کافی بهینه عمل می‌کند. از سوی دیگر، شایعاتی وجود دارد که هواوی قصد دارد تراشه جدید Ascend 920C را برای رقابت با تراشه Blackwell B200 انویدیا عرضه کند.

با این حساب، اگر هواوی موفق شود تراشه‌های قوی‌تر و نزدیک به توان انویدیا تولید کند، و از سوی دیگر دیپ‌سیک همچنان رویکرد متن‌باز و کم‌هزینه خود را ادامه دهد، ممکن است سهم بزرگی از بازار هوش مصنوعی از دست شرکت‌های آمریکایی خارج شود. این دقیقاً همان هراسی است که در وال‌استریت و سیلیکون ولی موج می‌زند.

دیپ‌سیک یا ChatGPT؟ مزایا و معایب هرکدام

برخی کاربران فارسی‌زبان که در پی یافتن “چگونه از دیپ سیک استفاده کنم؟” هستند، شاید بخواهند بدانند به‌طور مشخص، کدام ابزار را باید انتخاب کنند. پاسخ کوتاه این است که هیچ پاسخ واحدی وجود ندارد و هر ابزار بسته به نوع استفاده می‌تواند مفید باشد. بااین‌حال، می‌توان مزایا و معایب هرکدام را به‌صورت فهرست‌وار بیان کرد.

مزایای دیپ‌سیک

• متن‌باز و رایگان بودن: این شاید قوی‌ترین مزیت باشد که به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد مدل را سفارشی‌سازی کنند.
• هزینه پایین‌تر: حتی اگر ارقام رسمی دقیق نباشد، بازهم کلیت ماجرا حکایت از مقرون‌به‌صرفه‌تر بودن دارد.
• استفاده از روش‌های ابتکاری: قابلیت یادگیری تقویتی چندمرحله‌ای و معماری MoE در سطوح پیشرفته.
• پتانسیل قدرتمند در زبان فارسی: گزارش‌ها نشان می‌دهد دیپ‌سیک به مرور عملکرد بهتری در زبان‌های غیرانگلیسی دارد.
• بی‌نیاز از VPN: طبق ادعای سازندگان، این چت‌بات در ایران فیلتر نیست و تحریم نمی‌شود.

معایب دیپ‌سیک

• ابهام در پشتیبانی و مستندسازی: برخلاف OpenAI که مستندات جامع و پشتیبانی سازمان‌یافته دارد، دیپ‌سیک هنوز در ابتدای راه است.
• نیاز به دانش فنی در برخی نسخه‌ها: اگر بخواهید مدل را لوکال اجرا کنید، باید سخت‌افزار مناسب و تسلط نسبی به ابزارهای هوش مصنوعی داشته باشید.
• آلودگی احتمالی داده یا سانسور: به دلیل منشأ چینی، نگرانی‌هایی درباره سانسور سیاسی و انتقال داده‌ها به سرورهای چینی وجود دارد؛ هرچند ۹۹٪ استفاده‌های علمی تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد.
• سرعت استنتاج در برخی نسخه‌ها: استفاده از تراشه Ascend 910C ممکن است در برابر تراشه‌های A100 یا H100 کندتر باشد؛ هرچند بسته به معماری نرم‌افزاری می‌تواند بهینه شود.

مزایای ChatGPT

• رابط کاربری ساده و کاربرپسند: نیازی به دانش فنی بالا نیست و هرکسی می‌تواند با یک حساب کاربری از آن بهره ببرد.
• پایداری و بلوغ: محصول شرکتی باسابقه‌تر (OpenAI) است که پشتوانه مالی و همکاری با مایکروسافت دارد.
• تجربه در پردازش زبان‌های مختلف: به‌ویژه در زبان انگلیسی و فارسی، ChatGPT عملکرد بسیار روان و قابل اتکایی ارائه می‌دهد.
• ابزارهای جانبی متعدد: وجود پلاگین‌های رسمی و غیررسمی، به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد آن را به راحتی در پروژه‌هایشان ادغام کنند.

معایب ChatGPT

• هزینه و محدودیت: نسخه رایگان برای استفاده‌های محدود مناسب است. برای دسترسی گسترده، باید هزینه اشتراک پرداخت شود.
• عدم شفافیت در کد منبع: برخلاف دیپ‌سیک، کد بسته است و امکان مشاهده جزئیات معماری وجود ندارد.
• ممکن است نیازمند VPN باشد: از برخی کشورها دسترسی مستقیم به وب‌سایت ChatGPT دشوار است.
• سیاست‌های فیلترینگ: ChatGPT نیز تحت محدودیت‌های محتوایی خود OpenAI عمل می‌کند و گاهی پاسخ به برخی موضوعات را مسدود می‌کند.

سؤال متداول

۱. دیپ‌سیک دقیقاً چیست؟

دیپ‌سیک یک استارتاپ هوش مصنوعی چینی است که روی توسعه مدل‌های زبانی بزرگ (LLM) متن‌باز متمرکز است. آن‌ها با معرفی مدل‌های DeepSeek-V3 و DeepSeek-R1 توانسته‌اند در برخی حوزه‌ها با مدل‌های آمریکایی رقابت کنند و حتی رکورد دانلود در اپ‌استور را بشکنند.

۲. آیا دیپ سیک بهتر است یا چت جی پی تی؟

پاسخ قطعی به این پرسش وجود ندارد. اگر به دنبال یک ابزار رایگان، متن‌باز و تا حدی اقتصادی هستید که بتوانید روی سیستم‌های معمولی هم اجرا کنید (یا از نسخه وب استفاده کنید)، دیپ‌سیک می‌تواند جذاب باشد. اما اگر به کیفیت پاسخگویی زبان طبیعی در سطح بالاتر، پشتیبانی گسترده و زیرساخت پایدار نیاز دارید، ChatGPT همچنان گزینه قوی‌تری است.

۳. چطور می‌توانم از دیپ‌سیک استفاده کنم؟

به دو روش: یا از نسخه وب و اپلیکیشن موبایل که کاملاً رایگان بوده و نیازی به تغییر آی‌پی ندارد، یا با دانلود مدل‌ها از گیت‌هاب و Hugging Face و اجرای محلی. روش دوم برای کاربران حرفه‌ای مناسب است.

۴. آیا هزینه ادعایی دیپ‌سیک واقعیت دارد؟

اینکه توسعه مدل‌های دیپ‌سیک تنها چند میلیون دلار بوده، محل بحث است. برخی کارشناسان عددهای بزرگ‌تری را تخمین می‌زنند. اما در هرصورت، کلید کار دیپ‌سیک در معماری سبک‌تر و روش‌های خلاقانه یادگیری تقویتی است که هزینه‌ها را به‌طور محسوسی کاهش می‌دهد.

۵. آیا مدل‌های دیپ‌سیک در زبان فارسی هم خوب عمل می‌کنند؟

بله، گزارش‌های متعددی وجود دارد که نسخه چت‌بات این هوش مصنوعی در پاسخگویی به زبان فارسی عملکرد قابل قبولی دارد. بااین‌حال، همچنان جای بهبود وجود دارد و ChatGPT در مواردی ممکن است خروجی روان‌تری ارائه دهد.

۶. آیا تحریم‌ها مانع توسعه دیپ‌سیک نشده‌اند؟

چین به دلیل محدودیت صادرات تراشه از سوی آمریکا، دسترسی محدودی به GPUهای پیشرفته دارد. اما به نظر می‌رسد دیپ‌سیک با خرید قبلی GPUهای انویدیا و استفاده از روش‌های بهینه، توانسته این مانع را دور بزند. همچنین، همکاری با هواوی برای استنتاج روی Ascend 910C مطرح شده است.

۷. چرا سهام انویدیا و سایر غول‌های فناوری افت کرد؟

معرفی مدل کم‌هزینه دیپ‌سیک، نگرانی سرمایه‌گذاران را در مورد ارزش‌گذاری‌های نجومی شرکت‌های آمریکایی برانگیخت. افت ۱۷ درصدی سهام انویدیا در یک روز (کاهش ۵۹۳ میلیارد دلاری ارزش بازار) یکی از بزرگ‌ترین زیان‌های تاریخ وال‌استریت محسوب می‌شود.

۸. آیا دیپ‌سیک به هوش مصنوعی انسان‌گونه (AGI) نزدیک‌تر شده است؟

این شرکت هدف خود را دستیابی به AGI اعلام کرده و مدل‌هایش از روش‌هایی مانند استدلال زنجیره‌ای استفاده می‌کنند. هرچند هنوز مشخص نیست چقدر به هدف AGI نزدیک‌اند، اما دستاوردهایشان دست‌کم نشان می‌دهد رسیدن به هوش مصنوعی پیشرفته با هزینه کمتر، شدنی است.

جمع‌بندی

دیپ‌سیک با عرضه مدل‌های V3 و R1 و تأکید بر متن‌باز بودن، هزینه پایین توسعه و سرعت پردازش بالا، تحسین‌ها و تردیدهای زیادی را برانگیخته است. از یک سو، “چگونه از دیپ سیک استفاده کنم؟” برای کاربران عادی سؤال جالبی شده و از سوی دیگر، غول‌های آمریکایی نظیر انویدیا با سقوط ارزش بازار، نشانه‌هایی از ترس را بروز داده‌اند. این استارتاپ چینی ثابت کرد که لزوماً برای ساخت مدل‌های زبانی بزرگ، نیازی به میلیاردها دلار بودجه و تجهیزات فوق‌سنگین نیست.

اگرچه برخی معتقدند هزینه واقعی دیپ‌سیک در مقیاس واقعی بیش از ارقام رسمی اعلام‌شده است، اما حتی در آن صورت هم موفقیت معماری Mixture of Experts و یادگیری تقویتی چندمرحله‌ای نشان می‌دهد که روش‌های خلاقانه می‌تواند در برابر کمبود سخت‌افزار یا تحریم‌ها، راهگشا باشد. به همین دلیل، موجی از علاقه‌مندان و پژوهشگران به مقایسه این مدل با ChatGPT پرداخته و می‌پرسند “دیپ سیک بهتر است یا چت جی پی تی “ یا “آیا دیپ سیک نسبت به رقبا عالی است؟”.

پاسخ روشن است: همه‌چیز به نیاز شما بستگی دارد. اگر بخواهید متنی خلاقانه و طولانی بنویسید و رابط کاربری ساده داشته باشید، ChatGPT به دلیل شهرت و زیرساخت قدرتمندش گزینه جذابی خواهد بود. اما اگر به دنبال هزینه کمتر، اجرای لوکال و توانایی تغییر کد هستید یا به تحلیل داده‌های مالی پیچیده علاقه دارید، دیپ‌سیک با نسخه‌هایی چون R1 می‌تواند ابزار بهتری باشد.

در انتها می‌توان گفت که ماجرای دیپ‌سیک چیزی فراتر از یک «چت‌بات» چینی است. موفقیت ناگهانی این شرکت و ابراز نظر افرادی چون سم آلتمن (که این مدل را «چشمگیر» توصیف کرد) یا ترامپ (که آن را «هشداری برای صنایع آمریکا» دانست)، همه نشانگر یک تغییر عمیق در صحنه رقابت جهانی هوش مصنوعی است. شاید در آینده نزدیک، شاهد پدیدآمدن استارتاپ‌های دیگری در چین یا دیگر کشورها باشیم که با تکیه بر خلاقیت و بهره‌وری بالا، ادعاهای شرکت‌های غربی را به چالش بکشند.

بااین‌حال، فراموش نکنیم که عرصه هوش مصنوعی بسیار سریع تغییر می‌کند. ممکن است تا چند ماه دیگر، نسخه بعدی ChatGPT یا حتی یک مدل کاملاً جدید از شرکتی گمنام، دیپ‌سیک را هم به چالش بکشد. آنچه مسلم است، دوران سلطه بلامنازع چند غول آمریکایی در حال پایان است و کاربران امروز گزینه‌های بیشتری دارند. در نهایت، انتخاب نهایی به نیازها، بودجه و رویکرد شما نسبت به متن‌باز بودن یا محدودیت‌های احتمالی بازمی‌گردد.